Elektron mikroskopları tüm mikroorganizmları ve onların her türlü yapılarını incelemeye imkan sağlar. Aydınlatma kaynağı olarak ışık yerine elektronları kullanmaktadır. Elektronların dalga boyu 0.04nm‘dir. Görülebilen ışığın dalga boyundan yaklaşık 10000 kez daha küçüktür. Bu nedenle elektron mikroskobunun sağladığı büyütme oranı ve çözünürlük, standart ışık mikroskoplarına oranla daha fazladır.
Elektron mikroskoplarında elektron , elektron tabancasından üretilir , vakum tüpünde dolaştırılır ve hızlandırılır. Elektron huzmesinin odaklanması için , cam lenslerin yerine elektro mıknatıslar kullanılmaktadır. Cam lensler sadece ilgili görüntünün büyütülmesi işlemi için kullanılmaktadır.
Transmisyon Elektron Mikroskobu (TEM) :
Hücre içindeki yapıları detaylı olarak incelenmesini sağlar. 0.1nm’ye kadar çözünürlük sağlamaktadır ve yüksek vakumda çalışabilir. Konumlama çalışmaları için immünolojik ( farklı organizmaların bağışıklık sistemleri) işaretleme yöntemi ile birleştirerek kullanılması mümkündür.
Çalışma mantığı ; Tungsten (atom numarası 74) kaynak elektronlar üretir. Elektronlar vakumda hızlandırılarak , elektron mıknatıslar ile sabitlenmiş, bölümlere ayrılmış ve boyanmış örnek üzerine odaklanması sağlanır. Görüntü , film üzerinde veya fosforlu ekran üzerinde yakalanır.
Görünüm: Çapraz kesit şekildeki siyah ve beyaz görüntüler.
Taramalı (Scanning) Elektron Mikroskobu (SEM):
Hücre dışındaki bileşenleri ayrıntılı olarak incelememizi sağlar.
Avantajlar: Yüksek çözünürlük(TEM e göre düşük)
Nasıl çalışır: Örnek , odağı sabitlenmiş elektron huzmesi ile taranır. Örneğe çarpan elektron geri yansır ve yansıyan elektronlar, mikroskop tarafından algılanır ve TV görüntüsü şeklinde çevrilir.
Görünüm: Hücre dışının üç boyutlu görünümü.
Transmisyon elektron mikroskopları , bilimsel araştırmalarda örnekleri daha yüksek çözünürlükte inceleme imkanı sunmamakta ve etrafımızdaki dünyayı daha iyi anlamamızı sağlamaktadır.
Virüslerin çoğunluğu SEM veya TEM de incelenir.
Örnek görüntüler;
1) Kombu çayı yarı geçirgen zarından Gluconacetobacter ( bakteri) ve yeast ( mantar ) hücrelerinin optik mikroskobik görüntüsü.
3) E.colli bakterisini infekte eden T4 bakteriofajları.
